"ជំងឺមហារីក" បានក្លាយជាស្ថានភាពសុខភាពដែលមិនធ្លាប់មាននៅទូទាំងពិភពលោក។ ការដឹងថាមនុស្សម្នាក់មានជំងឺមហារីកអាចជារឿងពិបាក និងប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្តជាខ្លាំង។ ពួកគាត់ភាគច្រើនតែងមានអារម្មណ៍ធុញថប់បារម្ភ ភ័យខ្លាច ឬហត់នឿយនៅពេលគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដំបូង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភាពជឿនលឿនផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដ និងបច្ចេកវិជ្ជាក្នុងការថែទាំមហារីកកំពុងពន្លឿនការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីក ធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺមហារីកអាចផ្លាស់ប្តូរជីវិតរបស់ពួកគេបន្តដំណើរទៅមុខជាមួយនឹងឱកាសនៃក្តីសង្ឃឹមកាន់តែច្រើនក្នុងការព្យាបាលជោគជ័យ និងធ្វើអោយជីវិតកាន់តែប្រសើរឡើង។
ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានស្ដីអំពី "ការថែទាំជំងឺមហារីកកម្រិតខ្ពស់ - ការផ្លាស់ប្តូរជីវិតរបស់អ្នកឆ្ពោះទៅមុខជាមួយនឹងអ្នកជំនាញរបស់យើង" កាលពីថ្ងៃទី ៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ដែលរៀបចំដោយ មន្ទីរពេទ្យមហារីកបាងកក វ៉ាត់ថាណូសុត និងក្រុមហ៊ុន MedCREATE Co., Ltd ជាការិយាល័យតំណាងមន្ទីរពេទ្យអន្តរជាតិនៅកម្ពុជាក៏ដូចជាដៃគូរពាណិជ្ជកម្ម, លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Thiravud Khuhaprema នាយកមន្ទីរពេទ្យនៃ មន្ទីរពេទ្យមហារីកបាងកក វ៉ាត់ថាណូសុត បានលើកឡើងថា កំណើននៃអ្នកកើតជំងឺមហារីកកំពុងកើនឡើងកាន់តែច្រើននាពេលអនាគត។ តួយ៉ាង ផ្អែកតាមការសិក្សារបស់ធគារពិភពលោក អ្នកជំងឺមហារីកនឹងកើនដល់ ៧៥លាននាក់ នៅត្រឹមឆ្នាំ ២០៤៥។ យ៉ាងណាមិញ សម្រាប់នៅកម្ពុជា លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Thiravud បានគូសបញ្ជាក់ថា ក៏កំពុងប្រឈមនឹងការកើនឡើងនៃអ្នកជំងឺមហារីកដូចគ្នា ដោយបច្ចុប្បន្ន ជំងឺមហារីកដែលនិយមកើតមានលើប្រជាជនកម្ពុជា មាន៥ប្រភេទ ដូចជា ជំងឺមហារីកថ្លើម, មហារីកសួត, មហារីកពោះវៀនធំ, មហារីកសុដន់, មហារីកពោះវៀនធំ និងមហារីកមាត់ស្បូន។
ទោះយ៉ាងណា លោកវេជ្ជបណ្ឌិតអះអាងថា បច្ចុប្បន្ននេះ ភាពជឿនលឿនផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រផ្នែកមហារីកបានបង្កើនល្បឿននៃការផ្លាស់ប្តូរ ដោយអាចផ្តល់នូវឱកាសនៃការព្យាបាលកាន់តែជោគជ័យ តាមរយៈគ្រប់វិធីព្យាបាល រាប់ចាប់ពីការវះកាត់ ការព្យាបាលដោយវិទ្យុសកម្ម ការព្យាបាលដោយប្រើគីមី រហូតដល់ជម្រើសប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ឧ៖ ការព្យាបាលដោយគោលដៅ និងការព្យាបាលដោយភាពស៊ាំ។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Thiravud បន្ថែមថា ការព្យាបាលមាននៅទីស្នាក់ការកណ្តាលមន្ទីរពេទ្យបាងកក មន្ទីរពេទ្យមហារីកបាងកក វ៉ាត់ថាណូសុត ជាមន្ទីរពេទ្យផ្នែកជំងឺមហារីកឯកជនដំបូងគេក្នុងប្រទេសថៃដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 2007។ គាំទ្រដោយការច្នៃប្រឌិតផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តចុងក្រោយបំផុត មន្ទីរពេទ្យផ្តល់ជូននូវការថែទាំមហារីកយ៉ាងទូលំទូលាយដែលធ្វើឡើងដោយអ្នកជំនាញផ្នែកជំងឺមហារីក ដែលគ្របដណ្តប់លើគ្រប់ឯកទេស។
មិនត្រឹមតែបម្រើឲ្យអ្នកជំងឺក្នុងស្រុកទេ អ្នកជំងឺអន្តរជាតិភាគច្រើនរួមមាន អ្នកជំងឺកម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា ជប៉ុន អារ៉ាប់ និងបង់ក្លាដែស ក៏ដូចជាជនជាតិភាគខាងលិច ឧ. សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស និងអាល្លឺម៉ង់។ ជាពិសេសសម្រាប់អ្នកជំងឺកម្ពុជា មន្ទីរពេទ្យមហារីកបាងកក វ៉ាត់ថាណូសុត ផ្តល់ជូននូវសេវាអ្នកជំងឺ 360ដឺក្រេ រួមទាំងអ្នកបកប្រែជនជាតិដើម អ្នកសម្របសម្រួលក្នុងករណី គិលានុបដ្ឋាយិកាកម្ពុជា និងបញ្ជរសេវាវេជ្ជសាស្រ្ដកម្ពុជា ដើម្បីជួយសម្រួលគ្រប់ជំហាននៃការរៀបចំផ្នែកវេជ្ជសាស្ត្រ និងមិនមែនវេជ្ជសាស្ត្រ។ ជាមួយនឹងអ្នកជំនាញមានបទពិសោធន៍ជាច្រើនឆ្នាំ មន្ទីរពេទ្យរបស់ប្រទេសថៃមួយនេះ បានដាក់ពង្រាយ "គោលគំនិតនៃការថែទាំជំងឺមហារីកកម្រិតខ្ពស់" ក្នុងគោលបំណងកាត់បន្ថយអត្រាមរណភាព និងផលវិបាកដែលពាក់ព័ន្ធដែលនាំមកដោយជំងឺមហារីក ធ្វើអោយការព្យាបាលទទួលបានគុណភាពអ្នកជំងឺមានភាពប្រសើរឡើង។
អ្នកជំងឺទទួលបានសេវារួមបញ្ចូល ដោយរាប់ចាប់ពីការពិនិត្យ និងបង្ការ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆយឲ្យបានត្រឹមត្រូវដោយប្រើបច្ចេកវិជ្ជាទំនើបបំផុត រហូតដល់ការព្យាបាលប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ជាមួយនឹងការជាសះស្បើយពេញលេញ ទាំងផ្នែករាងកាយ និងអារម្មណ៍ត្រូវបានយកមកពិចារណា។ លើសពីនេះ ដោយសារតែភាពជឿនលឿននៃ "វេជ្ជសាស្ត្រភាពជាក់លាក់" អ្នកជំងឺអាចធានាបានថា ការព្យាបាលរបស់ពួកគាត់នឹងទទួលបានលក្ខណៈផ្ទាល់ខ្លួន ដោយផ្អែកលើទម្រង់ហ្សែនតែមួយគត់របស់ពួកគេដោយប្រើ "ដំណាក់កាល បន្តបន្ទាប់គ្នាពី១ជំហានទៅ១ជំហាន - វិធីសាស្រ្តហ្សែនចុងក្រោយបំផុតនៅក្នុងជំងឺមហារីក។ ចាត់ទុកថាជាអ្នកត្រួសត្រាយផ្លូវក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីកជាមួយនឹងវិធីសាស្រ្តពហុជំនាញដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវស្តង់ដារ JCI (សហរដ្ឋអាមេរិក) អត្រារស់រានមានជីវិតជាមធ្យមរយៈពេល 5 ឆ្នាំនៃជំងឺមហារីកសុដន់ ពោះវៀនធំ និងសួតគឺលើសពី 80% ។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Wutthi Sumetchotimaytha - ជាគ្រូពេទ្យខាងផ្នែកវះកាត់ជំងឺមហារីក នៅមន្ទីរពេទ្យមហារីកបាងកក វ៉ាត់ថាណូសុត បានចង្អុលបង្ហាញថា ទោះបីជាជំងឺមហារីកពោះវៀនធំត្រូវបានរកឃើញជាញឹកញាប់ចំពោះមនុស្សដែលមានអាយុលើសពី 50 ឆ្នាំក៏ដោយ ក៏និន្នាការនៃជំងឺមហារីកពោះវៀនធំដែលត្រូវបានធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនៅវ័យក្មេងមានការកើនឡើង ដោយសារកត្តាទាក់ទងនឹងរបៀបរស់នៅ។ ក្រៅពីមនុស្សចាស់ អ្នកដែលមានហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកពោះវៀនធំ គឺជាអ្នកដែលមានប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួននៃដុំពកពោះវៀនធំ ជំងឺរលាកពោះវៀន និងប្រវត្តិគ្រួសារនៃជំងឺមហារីកពោះវៀន ព្រមទាំងអ្នកដែលមានទម្លាប់មិនល្អ ឧ. ផឹកស្រា ធាត់ និងជក់បារី។ ទោះបីជាការពិតដែលថាជំងឺមហារីកពោះវៀនធំជារឿយៗមិនមានរោគសញ្ញានៅដំណាក់កាលដំបូងក៏ដោយ សញ្ញាព្រមានទូទៅរួមមានការមិនស្រួលក្នុងពោះ ការហូរឈាមតាមរន្ធគូថ និងការផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ពោះវៀន ឧ. ឈាមក្នុងលាមក និងភាពមិនប្រក្រតីរបស់លាមក ឬទល់លាមកជាដើម។ នីតិវិធីចម្បងដែលប្រើសម្រាប់ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យមហារីកពោះវៀនធំគឺការឆ្លុះពោះវៀនធំដោយប្រើបំពង់វែង បត់បែន និងស្តើងភ្ជាប់ទៅនឹងកាមេរ៉ាវីដេអូ និងម៉ូនីទ័រដើម្បីមើលពោះវៀនធំ និងរន្ធគូថទាំងមូល។ ក្នុងករណីខ្លះការធ្វើកោសល្យវិច័យដើម្បីយកគំរូនៃជាលិកាសម្រាប់ការវាយតម្លៃរោគសាស្ត្រគឺត្រូវបានទាមទារបន្ថែមទៀត។ មហារីកពោះវៀនធំមាន 5 ដំណាក់កាលផ្សេងៗគ្នា ចាប់ពី 0 ដល់ 4 អាស្រ័យលើទំហំកំរិតមេរោគដែលវាបានរីកដុះដាល់ចូលទៅដល់ជញ្ជាំងស្រទាប់នៃសាច់ពោះវៀនធំ រួមទាំងដុំរបស់កូនកណ្តុរ និងធ្វើឲ្យការរីករាលដាលនៃកោសិកាមហារីកទៅកាន់សរីរាង្គផ្សេងទៀត។ ជម្រើសនៃការព្យាបាលសំខាន់គឺ ការវះកាត់ វិទ្យុសកម្ម ការព្យាបាលដោយប្រើគីមី ក៏ដូចជាវិធីសាស្រ្តប្រលោមលោក ឧ. ការព្យាបាលតាមគោលដៅ និងការព្យាបាលដោយភាពស៊ាំ ដោយពឹងផ្អែកលើទីតាំងមហារីក និងដំណាក់កាលរបស់វា ក៏ដូចជាសុខភាពទូទៅរបស់អ្នកជំងឺ។ ការព្យាបាលជំងឺមហារីកពោះវៀនធំ តូចបំផុតអាចជាវិធីសាស្រ្តរាតត្បាតតិចតួចដូចជាការដក polyp ចេញក្នុងអំឡុងពេលនៃការឆ្លុះពោះវៀនធំ (polypectomy) និងការវះកាត់រាតត្បាតតិចតួចដូចជាការវះកាត់ laparoscopic ដោយប្រើឧបករណ៍ laparoscope តាមរយៈការវះកាត់តូចៗ។ ប្រសិនបើមហារីកពោះវៀនធំអាចព្យាបាលបាននៅដំណាក់កាលដំបូង អត្រារស់រានមានជីវិតរយៈពេល 5 ឆ្នាំគឺរហូតដល់ 92% ។ ដោយសារភាពជឿនលឿនផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ដក្នុងផ្នែកមហារីក ផ្នែកវះកាត់ ការវះកាត់ពោះវៀនធំដោយមនុស្សយន្តដែលប្រើដោយឧបករណ៍ da Vinci Xi ដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយគ្រូពេទ្យវះកាត់ឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការនៅតំបន់ស្មុគស្មាញ ឬពិបាកទៅដល់ ខណៈពេលដែលកាត់បន្ថយពេលវេលា និងភាពស្មុគស្មាញដែលនាំទៅដល់លទ្ធផលជោគជ័យ។ ដោយសារជំងឺមហារីកពោះវៀនធំគឺអាចព្យាបាលបានខ្ពស់ ការរកឃើញដំបូងដោយប្រើការឆ្លុះពោះវៀនធំរួមផ្សំជាមួយនឹងការពិនិត្យហ្សែនដើរតួជាគន្លឹះដែលអាចឱ្យមហារីកចាប់បាននៅដំណាក់កាលដំបូងបំផុត សូម្បីតែសញ្ញាមិនប្រក្រតីមិនទាន់បង្ហាញនៅឡើយ។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Piyada Sitthideatphaiboon - ជាគ្រូពេទ្យឯកទេសខាងជំងឺមហារីក នៅមន្ទីរពេទ្យមហារីកបាងកក វ៉ាត់ថាណូសុត បានលើកឡើងថា យោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក WHO ជំងឺមហារីកសួតរហូតមកដល់ពេលនេះ គឺជាមូលហេតុនាំមុខគេនៃការស្លាប់ដោយសារជំងឺមហារីកនៅទូទាំងពិភពលោក។ ដោយឡែកនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រៅពីមហារីកថ្លើម និងសុដន់ មហារីកសួត គឺជាមហារីកដែលកើតមានញឹកញាប់បំផុតក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជា។ ទោះបីជាការជក់បារី រួមទាំងផ្សែងបារី បណ្តាលឱ្យមានជំងឺមហារីកសួតភាគច្រើនក៏ដោយ កត្តាហានិភ័យដែលអាចកើតមានផ្សេងទៀតគឺការប៉ះពាល់ទៅនឹងឧស្ម័ន radon អាបស្តូស និងសារធាតុបង្កមហារីកផ្សេងទៀត។ អ្នកដែលធ្លាប់មានប្រវត្តិគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកសួត ក៏អាចមានហានិភ័យកើនឡើងនៃជំងឺនេះផងដែរ។ មហារីកសួតត្រូវបានគេយល់ថាជាឃាតករស្ងៀមស្ងាត់ ព្រោះជាធម្មតាវាមិនបង្កឱ្យមានសញ្ញាណាមួយនៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូងបំផុតរបស់វា។ ដូច្នេះ មហារីកសួតជាធម្មតាត្រូវបានគេធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យនៅដំណាក់កាលកម្រិតខ្ពស់ នៅពេលដែលជម្រើសនៃការព្យាបាលមានកម្រិត។ សញ្ញាប្រកាសអាសន្នទូទៅគឺ ក្អករ៉ាំរ៉ៃ ដកដង្ហើមខ្លី និងក្អកមានឈាម។ ការធ្វើតេស្តរោគវិនិច្ឆ័យជារឿយៗពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើតេស្តរូបភាព ឧ. CT ស្កែន និងមើលទឹកកាមក្រោមមីក្រូទស្សន៍។ ជួនកាល ការយកគំរូជាលិកា ឬការធ្វើកោសល្យវិច័យអាចត្រូវបានចង្អុលបង្ហាញ។
មហារីកសួតអាចបែងចែកជា 4 ដំណាក់កាល ដែលដំណាក់កាលទី 1 គឺនៅពេលដែលមហារីកត្រូវបានកំណត់ចំពោះសួត ចំណែកដំណាក់កាលទី 4 ត្រូវបានកំណត់នៅពេលដែលមហារីកសួតបានរាលដាលដល់ផ្នែកផ្សេងទៀតនៃរាងកាយ។ អាស្រ័យលើប្រភេទ និងដំណាក់កាល ជម្រើសនៃការព្យាបាលសំខាន់ៗសម្រាប់ជំងឺមហារីកសួតគឺ ការវះកាត់ វិទ្យុសកម្ម ការព្យាបាលដោយប្រើគីមី និងជម្រើសប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត ដូចជាការព្យាបាលតាមគោលដៅ និងការព្យាបាលដោយភាពស៊ាំ។ ជាធម្មតា ការវះកាត់គឺជាជម្រើសនៃការព្យាបាល ប្រសិនបើជំងឺមហារីកត្រូវបានកកស្ទះនៅក្នុងសួត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ សម្រាប់មហារីកសួតដែលធំជាងនេះ ការព្យាបាលដោយគីមី ឬការព្យាបាលដោយកាំរស្មីមុននឹងធ្វើការវះកាត់អាចនឹងត្រូវការដើម្បីបង្រួមទំហំមហារីក។ ប្រសិនបើកោសិកាមហារីកលេចឡើងក្រោយការវះកាត់ ឬក្នុងករណីមានការកើតឡើងវិញ ការព្យាបាលដោយប្រើគីមី ឬវិទ្យុសកម្មក្រោយការវះកាត់ក៏ត្រូវបានទាមទារផងដែរ។ មិនដូចការព្យាបាលដោយគីមីដែលបំផ្លាញទាំងកោសិកាមហារីក និងធម្មតាទេ ថ្នាំគោលដៅផ្តោតលើភាពមិនប្រក្រតីជាក់លាក់ដែលមាននៅក្នុងកោសិកាមហារីក។
តាមរយៈការទប់ស្កាត់ភាពមិនប្រក្រតីទាំងនេះ ថ្នាំដែលមានតួនាទីនិងគោលដៅជាពិសេសទៅសំលាប់កោសិកាមហារីកអោយស្លាប់ដោយមិនសូវមានគ្រោះថ្នាក់ដល់កោសិកាផ្សេងទៀត ដែលមានសុខភាពល្អ។ ថ្នាំព្យាបាលតាមគោលដៅជាច្រើនត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីព្យាបាលជំងឺមហារីកសួត ប៉ុន្តែថ្នាំមួយចំនួនត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់អ្នកជំងឺដែលមានជំងឺមហារីកធ្ងន់ធ្ងរ ឬកើតឡើងវិញ។ ចាត់ទុកថាជាការព្យាបាលមហារីកកម្រិតខ្ពស់ ការព្យាបាលដោយប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ ប្រើប្រព័ន្ធភាពស៊ាំរបស់អ្នកជំងឺដើម្បីប្រឆាំងនឹងកោសិកាមហារីក។ ការព្យាបាលដោយភាពស៊ាំ មិនថាតែឯង ឬរួមផ្សំជាមួយនឹងការព្យាបាលផ្សេងទៀត បានបង្ហាញឱ្យឃើញពីភាពប្រសើរឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់របស់អ្នកជំងឺ។ ជាមួយនឹងការព្យាបាលដោយភាពស៊ាំទាំងនេះ អ្នកជំងឺមហារីកសួតជាច្រើនចាប់ផ្តើមមើលឃើញការធូរស្បើយយូរអង្វែង និងអត្រារស់រានមានជីវិតបានយូរ។ ស្រដៀងគ្នាទៅនឹងជំងឺមហារីកពោះវៀនធំ ការពិនិត្យរកមើលមហារីកសួតនៅតែមានសារៈសំខាន់ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកសួត។ ជាការពិត ការរកឃើញជំងឺមហារីកសួតនៅដំណាក់កាលដំបូង តាមរយៈការប្រើប្រាស់ CT ស្កេនក្នុងកម្រិតទាប អាចកាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការស្លាប់ដោយសារជំងឺមហារីកសួតបាន 20-25%។ សម្រាប់មនុស្សដែលមានសុខភាពល្អ ឬអ្នកដែលនិងមានការកើនឡើងហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកសួត ការត្រួតពិនិត្យជំងឺមហារីកសួតប្រចាំឆ្នាំដោយប្រើការស្កែន CT ក្នុងកម្រិតទាប រួមជាមួយនឹងការពិនិត្យហ្សែនត្រូវបានណែនាំក្រោមការត្រួតពិនិត្យយ៉ាងជិតស្និទ្ធរបស់អ្នកឯកទេស៕
