លោក ហួន សុរង្សី ប្រធាននាយកកិច្ចការសិប្បកម្ម នៃក្រសួងឧស្សាហកម្ម បានប្រាប់ខេមបូណូមីសថា នៅឆ្នាំនេះ ដោយសារតែអាកាសធាតុអំណោយផល បានជំរុញឲ្យទិន្នផលអំបិលមានកំណើនយ៉ាងគំហុកបែបនេះ។
លោកលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះថា « អញ្ចឹងឆ្នាំហ្នឹង អំណោយទាន ទី១ដោយសារអាកាសធាតុ ទី២ប្រជាពលរដ្ឋយើង គាត់មានកម្លាំងពលកម្មអត់សូវខ្វះដូចឆ្នាំមុនដែរ បានគាត់ធ្វើបានច្រើនហ្នឹង»។
លោកបានបន្តថា «អំបិលដែលសល់នៅក្នុងឃ្លាំងមកដល់បច្ចុប្បន្នសល់ជាង៤៨ពាន់តោនទៀត ប៉ុន្តែជារួមមក វានៅសល់តែ៧ខែទៀតទេ អញ្ចឹងការប្រើប្រាស់យើងអស់ខ្ទង់ប្រហែលជាជាង ៣០ពាន់តោនទៀតទេ ព្រោះយើងគិតជាមធ្យមការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃយើងជាង ១៣៥តោនក្នុងមួយថ្ងៃ សម្រាប់អ្នកបរិភោគ ហើយនៅក្នុងខែ១០-១១-១២ អីហ្នឹង យើងដល់រដូវប្រហុកផ្អកហ្នឹង ត្រូវការខ្ទង់៥ពាន់ទៅ១ម៉ឺនតោន ក្នុងរយៈពេលនៃការធ្វើប្រហុកផ្អកនេះ តែវាអាស្រ័យលើទិន្នផលត្រីផងដែរ»។
បើតាមលោកប្រធាននាយកកិច្ចការសិប្បកម្ម ឆ្នាំមុនផលិតបានតិច ឈានដល់ការនាំអំបិលចូលពីក្នុងក្រៅប្រទេស តែឆ្នាំនេះ នាំចូលពីប្រទេសឥណ្ឌាប្រមាណ៥០០តោន តែលក់មិនចេញទេ គឺទុកនៅក្នុងឃ្លាំងដដែល។
ចំពោះតម្លៃវិញ សម្រាប់អំបិលលក់រាយ តម្លៃពី១.៣០០រៀលទៅ២.០០០រៀល ក្នុងមួយគីឡូក្រាមសម្រាប់អំបិលដែលមានជាតិអ៊ីយ៉ូត។ ចំណែកតម្លៃអំបិលនៅកំពត និងកែប ១តោន ៦៥ដុល្លារ សម្រាប់អំបិលគ្រួស ចំណែកអំបិលកែច្នៃមួយតោនតម្លៃ ១៣០ទៅ១៨០ដុល្លារអាមេរិក ។
លោក នួន វ៉ាន់ឌី បានចាប់មុខបរផលិតអំបិលនេះ មិនតិចជាងមួយទសវត្សនោះទេ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្រុងកំពត ខេត្តកំពតតែម្តង ។ លោកបានរៀបរាប់ប្រាប់សារព័ត៌មានខេមបូណូមីសថា ទិន្នផលអំបិលរបស់លោកឆ្នាំនេះ បានប្រមាណជា ១ពាន់តោន នៅលើផ្ទៃដី៧០ហិកតា ខណៈដែលឆ្នាំទៅបានប្រមាណតែ ៨០០តោនប៉ុណ្ណោះ ។ ចំពោះតម្លៃអំបិល គឺសមរម្យ ប៉ុន្តែ ការនាំអំបិលចូលពីប្រទេសជិតខាងនៅតែបញ្ហាសម្រាប់កសិកររូបនេះ។ លោកវ៉ាន់ឌី បញ្ជាក់ថា «តម្លៃអត់អីទេ ប៉ុណ្ណឹងសមរម្យ ក៏ប៉ុន្តែកុំឲ្យអំបិលខាងគេ ចូលមកច្រើន យើងអាចលក់បានតម្លៃគ្រាន់បើ បើអំបិលប្រទេសគេចេះតែចូលមក យើងពិបាកលក់»។
អ្នកស្រី គង់ ផានី ជាអ្នកផលិតអំបិលមួយរូបទៀត នៅឃុំជុំក្រៀល ស្រុកទឹកឈូ ខេត្តកំពត ឯណេះវិញ ក៏លើកឡើងមិនខុសពីលោក នួន វ៉ាន់ឌីដែរ ដោយអ្នកអះអាងថា ការបើកឲ្យនាំចូលអំបិលពីថៃ ឬវៀតណាមច្រើនពេក នាំឲ្យអំបិលរបស់ខ្មែរមិនសូវមានទីផ្សារ ។
អ្នកបានស្នើយ៉ាងដូច្នេះថា «សុំជួយពង្រឹងកុំឲ្យគេនាំអំបិលចូលទៅ ដើម្បីឲ្យអំបិលខ្មែរយើងបានថ្លៃហ្នឹងណា អញ្ចឹងយើងចេះតែទៅមុខរួចហើយ ហើយបើកាលណាគេនាំចូលច្រើន វាបានថោក ព្រោះអំបិលយើងវាមិនសូវសដូចអំបិលគេ តែអំបិលមិនដឹងដាក់អីខ្លះបានសអញ្ចឹង មិនធម្មជាតិដូចអំបិលខ្មែរយើងទេ»។
បើតាមកសិករទាំង២នេះ ការខ្វះខាតកម្លាំងពលកម្មនិងតម្លៃជួលកម្លាំងពលកម្ម ក៏ជាបញ្ហាមួយទៀត ដែលអាចនាំឲ្យរាំងស្ទះដល់ផលិតអំបិលនៅក្នុងស្រុកដែរ ព្រោះថា អំបិលអាចធ្វើបានចាប់ពីខែមករា ដល់ខែឧសភា ប៉ុណ្ណោះ។ កសិករផលិតអំបិលអះអាងទៀតថា ចាប់ពីខែ៦ទៅ កម្មករនឹងចំណាកស្រុកទៅការងារផ្សេងធ្វើ យូរៗទៅកម្លាំងពលកម្មកាន់តែហោចទៅ ហើយកម្លាំងដែលនៅសេសសល់ក៏ទារថ្លៃទៀត ហើយបើអំបិលមិនសូវបានថ្លៃផងនោះ អ្នកផលិតអំបិលគ្មានកម្លាំងនឹងផលិតបន្តនោះទេ ដែលអាចឈានដល់ការបោះបង់មុខរបរនេះ នៅថ្ងៃណាមួយ។
ចំពោះបញ្ហាដែលកសិករលើកឡើងនេះដែរ ត្រូវបានលោក ហួន សុរង្សី ប្រធាននាយកកិច្ចការសិប្បកម្ម នៃក្រសួងឧស្សាហកម្ម ឆ្លើយតបថា អំបិលខ្មែរយើងជាអំបិលធម្មជាតិគ្មានការលាយសារធាតុធ្វើស ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាពទេ តែប្រជាពលរដ្ឋជាអ្នកបរិភោគមួយចំនួន មិនទាន់បានយល់អំពីអំបិលដែលល្អនៅឡើយ។ លោកថា «អំបិលគាត់បើចង់បានល្អ ប្រកួតប្រជែងជាមួយបរទេស ជាមួយអំបិលដែលនាំចូល លុះត្រាតែគាត់សម្រាំងខ្លួនគាត់ដែរ ទាំងគុណភាព ធ្វើដោយសម្រិតសម្រាំង ឬលាងសម្អាតអំបិលដែលខ្មៅ អោយសស្អាតជាដើម តែមិនមែនជាដាក់ថ្នាំឲ្យសដូចអំបិលមួយចំនួនដែលនាំចូលទេ»។
សូមជម្រាបថា បច្ចុប្បន្ននេះ សក្តានុពលធំសម្រាប់ផលិតអំបិលមាន២ខេត្ត កំពត និងកែប ដោយឡែកខេត្តកោះកុងវិញ គឺផលិតបានតិចតួច ដោយផលិតបានប្រមាណតែ១៥០តោនប៉ុណ្ណោះ ចំណែកកំពតបាន ៧៦ពាន់តោន កែបបាន១២ពាន់តោន នៅក្នុងរយៈពេល៤ខែនេះ៕