ឧកញ៉ា ហ៊ុន ឡាក់ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា និងជាអ្នកជំនួញកសិកម្មក៏ល្បីល្បាញមួយរូបនៅកម្ពុជាបានលើកឡើងពីហេតុផលមួយចំនួន ដែលអាចជាកត្តារាំងស្ទះក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន និងកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយថ្នាក់តំបន់ សម្រាប់ការនាំចេញទំនិញពីកម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ។ សម្រាប់ លោកឧកញ៉ា ការរាំងស្ទះនេះ គឺអាចបណ្តាលមកពីក្រុមហ៊ុននាំចេញមិនទាន់បានសិក្សាច្បាស់លាស់ ដោយសារកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរទើបបានចូលជាធរមានក្នុងរយៈពេលខ្លី។
ម្យ៉ាងទៀត មានក្រុមហ៊ុនចំនួនបានផ្អាកការនាំចេញមួយរយៈដោយសារចិនប្រារព្ធពិធីបុណ្យឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្លួន និងការកកស្ទះទំនិញនៅតាមព្រំដែនវៀតណាមចិន ដោយសារចិនរឹតបន្តឹងវិធានការកូវីដ-១៩។ ទោះយ៉ាងណា ជំនួញរូបនេះ ជឿជាក់ថា អ្វីៗនឹងវិលមករកភាពល្អប្រសើរក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ ហើយនឹងមានក្រុមហ៊ុនមកស្នើសុំនីតិវិធីនាំចេញក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរខាងលើជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។
ពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះ លោកជំទាវ កែវ មុំ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលក្រុមហ៊ុននំស្រួសលីលីបានគូសបញ្ជាក់ថា ការដែលពុំទាន់មានការនាំចេញទំនិញណាមួយធ្វើឡើងក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជាចិន និងកិច្ចព្រមព្រៀង RCEP គឺអាចបណ្តាលមកពីគុណភាពទំនិញ និងការផលិតរបស់ក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនពិសេសក្នុងវិស័យ SME មិនទាន់អាចបំពេញតាមស្តង់ដារតម្រូវរបស់ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញ។ មួយវិញទៀត ដោយសារក្រុមហ៊ុនភាគីនាំចេញមិនទាន់អាចជួបពិភាក្សាជាមួយក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញ ឬរកក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញថ្មីមិនទាន់បានជាដើម។
លោកជំទាវ កែវ មុំសង្កេតឃើញថា កន្លងមកមានតែក្រុមហ៊ុនធំៗប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចនាំចេញទំនិញទៅកាន់ទីផ្សារចិន ខណៈក្រុមហ៊ុនតូចៗក្នុងវិស័យសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមមិនទាន់មានលទ្ធភាពអាចនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារនេះបាននៅឡើយទេ។ សម្រាប់លោកជំទាវ កែវ មុំ ដើម្បីអាចឲ្យក្រុមហ៊ុនក្នុងវិស័យ SME អាចផលិត និងនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារធំៗ ពិសេសទីផ្សារចិនបាន ទាល់តែមានការជ្រួយជ្រោមជ្រែងផ្នែកបច្ចេកទេសពីមន្ត្រី និងអ្នកជំនាញមកពីក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
ឯកឧត្តម ស៊ាង ថៃ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាបានបញ្ជាក់កាលពីពេលថ្មីៗថា តាំងពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន និងកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយថ្នាក់តំបន់បានចូលជាធរមានជាង១ខែកន្លងមកនេះ ពុំទាន់មានក្រុមហ៊ុនផលិត និងនាំចេញមកស្នើសុំវិញ្ញាបនបត្របញ្ជាក់ប្រភពដើមទំនិញ ដើម្បីនាំចេញទំនិញក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរនេះនៅឡើយទេ។
ពាក់ព័ន្ធបញ្ហានេះត្រូវបានរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្មរូបនេះ វាយតម្លៃថា អាចបណ្តាលមកពីអ្នកនាំចេញខ្លះមិនទាន់ចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការនាំចេញទៅទីផ្សារថ្មី ឬកំពុងសិក្សាពីផលចំណេញ ទើបពួកគេមិនទាន់ហ៊ាននាំចេញក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរនេះ។ ម្យ៉ាងទៀត អាចមានអ្នកនាំចេញខ្លះគិតថា ការនាំចេញរបៀបចាស់ និងទៅទីផ្សារចាស់វាមានភាពល្អប្រសើរហើយជាដើម។
ទោះបីគ្មានការនាំចេញណាមួយធ្វើឡើងក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរខាងលើក្តី ប៉ុន្តែការនាំចេញទំនិញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារអាស៊ាន និងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីរួមមានអូស្ត្រាលី ចិន ជប៉ុន សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ និងនូវែលសេឡង់នៅតែបង្ហាញភាពវិជ្ជមានគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ ជាក់ស្តែងនៅក្នុងរយៈពេលមួយខែដើមឆ្នាំ២០២២ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅទីផ្សារគោលដៅទាំងនេះសម្រេចបានជិត៧រយលានដុល្លារអាមេរិក កើនឡើង២៣% ប្រមាណជិត១៣០លានដុល្លារ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន៕