បើអ៊ីចឹង តើអ្នកណាខ្លះ ដែលរងការប៉ះពាល់ពីការផ្តាច់ជំនួយនេះ? រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ឬក៏អង្គការមួយចំនួន ដែលទទួលជំនួយទាំងនេះផ្ទាល់ ឬក៏ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ?
គ្រាន់តែលេចព័ត៌មាននេះភ្លាម អ្នកដែលមានរំញោចមុនគេ គឺក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដោយឡែកខាងអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលហាក់មិនភ្ញាក់ផ្អើលនោះទេ ខណៈមន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាច CPP អះអាង ជំនួយអាមេរិកកន្លងមក មិនពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍប្រទេសដោយផ្ទាល់នោះទេ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា (CPP) ប្រាប់ប្រព័ន្ធផ្សាយក្នុងស្រុកថា ជំនួយដែលអាមេរិកផ្ដល់ឲ្យកម្ពុជាកន្លងមក មិនពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍប្រទេស ដោយផ្ទាល់នោះទេ ហើយថា ការកាត់ផ្ដាច់ជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនេះ ក៏មិនប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាដែរ។
ប៉ុន្តែ មុនប្រតិកម្មរបស់អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល លោក សន ជ័យ ប្រធានអង្គការ គណនេយ្យភាពសង្គម ក៏បានសរសេរលើគណនេយ្យហ្វេសប៊ុកលោកថា ការដែល អាមេរិកផ្តាច់ជំនួយពីកម្ពុជា ទោះតិចឬច្រើនក្តី វាជារឿងដែលគួរឲ្យព្រួយបារម្ភបំផុតទៅវិញ។
តាមឯកសារចំនួន១៥ទំព័រ ស្ដីពីថវិការបស់ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ដែលចេញផ្សាយលើគេហទំព័រ «គោលនយោបាយការបរទេស» កាលពីថ្ងៃទី២៤ មេសា ឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញថា ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា នឹងបន្ថយដល់កម្រិតសូន្យ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ មានន័យថា ធ្លាក់ចុះពីការចំណាយពិតប្រាកដ ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ចំនួន ៣៤,៥លានដុល្លារ។
ជាមួយគ្នានេះ មូលនិធិសម្រាប់គាំទ្រសេដ្ឋកិច្ច ក៏ស្ថិតក្នុងគម្រោងកាត់ទាំងស្រុងនៃថវិកា ៨លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ស្រដៀងគ្នាដែរ បើទោះជាបច្ចុប្បន្នជំនួយទាំងនេះ នៅមិនទាន់ដកហូតក៏ដោយ។
ក្រៅពីនេះ កម្មវិធីថែទាំសុខភាព ដែលផ្តល់ដោយក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ជាមួយនិងភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍ USAID ក៏អាចនឹងកាត់បន្ថយពីចំនួន ១៨ ទៅ ៣៧%។ សរុបទៅ ជំនួយរបស់អាមេរិកដែលផ្តល់ឲ្យកម្ពុជាជិត ៦០% អាចនឹងត្រូវកាត់បន្ថយ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨ នេះបើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១៦ គឺថា បន្ថយពី ៧៧,៤លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៦ មកនៅត្រឹម ២២,៩លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ២០១៨។
ប៉ុន្តែ គម្រោងកាត់ផ្តាច់ជំនួយរបស់អាមេរិកនេះ មិនមែនធ្វើឡើងសម្រាប់តែកម្ពុជាមួយទេ គឺមានប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចចំនួន ៧៧ផ្សេងទៀត ក៏ត្រូវកាត់ផ្តាច់ដល់ចំណុចសូន្យដូចគ្នាដែរ ក្នុងនេះ មានទាំងប្រទេសអាស៊ាន ដូចជា ឥណ្ឌូនេស៊ី ថៃ ឡាវ និងហ្វ៊ីលីពីន ក៏រងសម្ពាធមួយនេះដូចគ្នា។
ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក បញ្ចេញឯកសារកាត់ផ្តាច់ជំនួយពីកម្ពុជានេះ គឺធ្វើព្រមគ្នានឹងវត្តមានឧបការីរងនៃក្រសួងការបរទេសអាមេរិក លោក W. Patrick Murphy នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ជុំវិញគម្រោងកាត់ជំនួយដល់កម្ពុជា និងបណ្តាប្រទេសជាង៧០ទៀតនេះ ក្រុមអ្នកតាមដានពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិមើលឃើញថា ការកាត់ជំនួយបែបនេះ អាចនឹងធ្វើឱ្យឥទ្ធិពលអាមេរិកចុះខ្សោយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ដោយឡែកសម្រាប់កម្ពុជា វាអាចជាសញ្ញាមួយ បើកផ្លូវឲ្យប្រទេសចិនកាន់តែពង្រឹងបាននូវឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន កាន់តែរឹងមាំថែមទៀត។
“កុំភ្លេចថា ផ្លូវដែលអាមេរិកឲ្យខ្មែរ ប្រើបានយូររាប់សិបឆ្នាំ រីឯផ្លូវចិនឲ្យ គឺគុណភាពអន់ណាស់ ឬហៅដោយងាយថា ផ្លូវចិនឆាប់ហុយ...”
លោក Paul Chambers សាស្រ្តាចារ្យនៅឯសាកលវិទ្យាល័យ Naresuan University ក្នុងប្រទេសថៃ ត្រូវកាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ ដកស្រង់សម្តីថា វិធីកាត់បន្ថយជំនួយអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ គឺកាន់តែបង្ហាញពីការចុះខ្សោយឥទ្ធិពលរបស់មហាអំណាចពិភពលោកមួយនេះ នេះបើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងប្រទេសចិន។
លោកថ្លែងថា៖ «ការកាត់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ដោយមិនប្រុងប្រយ័ត្នរបស់អាមេរិកដល់កម្ពុជា រហូតដល់កម្រិតសូន្យរបស់រដ្ឋបាលលោក ត្រាំ អាចនឹងបង្កើតឲ្យមានការយល់ឃើញប្រកបដោយការមិនពេញចិត្តរបស់កម្ពុជា ចំពោះអាមេរិក ហើយវានឹងជំរុញឲ្យកម្ពុជា ងាកចូលទៅក្នុងដែនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនកាន់តែខ្លាំង»។
ការអធិប្បាយបែបនេះ ស្របទៅនឹងការអះអាងរបស់មន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាច ដែលមិនអើពើចំពោះព័ត៌មាននេះ។ លោក សុខ ឥសាន ថ្លែងថា «មិនមានប៉ះពាល់អីដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិរបស់យើងទេ បើប៉ះ ប៉ះតែអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនដែលបម្រើការងារផ្សេងៗ ក្នុងលក្ខណៈជាសង្គមស៊ីវិលតែប៉ុណ្ណោះទេ"។
លោក សន ជ័យ នាយកអង្គការ គណនេយ្យភាពសង្គម។
ទោះយ៉ាងណា លោក សន ជ័យ បានមើលឃើញថា «រឿងអាមេរិកផ្តាច់ជំនួយ...គឺជារឿងគួរឲ្យបារម្ភបំផុត ព្រោះថា ប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះ គេអាចផ្តល់យោបល់ Recommendation ដល់គ្នីគ្នារបស់គេ ជាពិសេស ក្រុមដែលយកការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យជាធំ នឹងថាគួរឲ្យលុយ មកយើង ឬអត់? បើគេនាំគ្នាថា អត់នោះពិតជាផ្ងារប៉ារ៉េ មិនខានទេ!»។
លោក សន ជ័យ បន្ថែមដែរថា «កុំភ្លេចថា ផ្លូវដែលអាមេរិកឲ្យខ្មែរ ប្រើបានយូររាប់សិបឆ្នាំ រីឯផ្លូវចិនឲ្យ គឺគុណភាពអន់ណាស់ ឬហៅដោយងាយថា ផ្លូវចិនឆាប់ហុយ។ មិនបាច់ទៅមើលឯណាឲ្យឆ្ងាយនោះទេ មើលតែផ្លូវជាតិលេខ៤ និងផ្លូវពីខេត្តក្រចេះទៅស្ទឹងត្រែង ជាគំរូទៅបានហើយ"។
ជុំវិញឯកសារស្តីពីកាត់ជំនួយពីកម្ពុជានេះ មន្ត្រីស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា មិនទាន់ធ្វើការអត្ថាធិប្បាយលម្អិតជាសាធារណៈទេ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ ខាណា លោក ជួប សុខចំរើន ដែលទទួលជំនួយសម្រាប់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេរោគអេដស៍ ជំងឺអេដស៍ បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា អង្គការខាណា បានទទួលការជូនដំណឹងតាំងពីខែកុម្ភៈ ថា USAID នឹងមិនផ្តល់មូលនិធិដល់សកម្មភាពណាទៀតទេ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៨ ទៅ។ លោកថា ក្នុងនាមជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល លោកមានអារម្មណ៍ថា សោកស្តាយណាស់ចំពោះពីការធ្លាក់ចុះជំនួយពីទីភ្នាក់ងារ USAID នេះ ហើយថា ភ្នាក់ងារ USAID បានប្រាប់ដែរថា ការបែងចែកមូលនិធិណាមួយ អាចនឹងត្រូវផ្តល់ដោយផ្ទាល់ទៅលើជំនួយបច្ចេកទេសសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។
សូមបញ្ជាក់ថា ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ចម្បងៗរបស់អាមេរិកសម្រាប់កម្ពុជា ភាគច្រើនជាគម្រោងការផ្តល់អាហារូបត្ថម្ភ ផ្នែកកសិកម្ម អភិបាលកិច្ច ការដោះមីន និងគម្រោងការពារបរិស្ថាន៕
