លោក ចន បុលតុន (John Bolton) ដែលអាចក្លាយជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីខាងគណបក្សសាធារណរដ្ឋ នៅឆ្នាំ ២០២៤ បាននិយាយក្នុងព្រឹត្តិការណ៍មួយដែលរៀបចំដោយក្រុមនិយមឯករាជ្យតៃវ៉ាន់ នៅឯទីក្រុងតៃប៉ិថា ក្រុមការងារសន្តិសុខជាតិរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនិងរបស់កោះតៃវ៉ាន់ ត្រូវតែបង្កើតផែនការឆ្លើយតបបន្ទាន់ស្តីពីរបៀបតបតទៅនឹងសកម្មភាពដែលរដ្ឋាភិបាលចិនអាចនឹងធ្វើ។ លោកបានព្រមានថា បើពុំនោះទេ វាអាចនឹងយឺតពេល នៅពេលដែលមានការវាយប្រហារណាមួយកើតឡើង។
លោក ចន បុលតុន បានលើកឡើងក្នុងសម្ដីផ្ទាល់ថា៖ «ហើយយើងត្រូវតែប្រាប់ចិន និងរុស្ស៊ី ពីអ្វីដែលជាផលវិបាក ប្រសិនបើពួកគេហ៊ានចាត់វិធានការប្រឆាំងនឹងកោះតៃវ៉ាន់មែននោះ។ វាមិនមែនត្រឹមតែជាការឆ្លើយតបភ្លាមៗនោះទេ ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលវែងជាងនេះទៀត ដើម្បីដកប្រទេសចិនចេញពីប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ ប្រសិនបើប្រទេសចិនពិតជាធ្វើសកម្មភាពយោធាប្រឆាំងនឹងតៃវ៉ាន់ ឬប៉ុនប៉ងហ៊ុំព័ទ្ធកោះនេះ។»
កោះតៃវ៉ាន់ និងចិនដីគោក បានបែកបាក់គ្នានៅឆ្នាំ ១៩៤៩ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមស៊ីវិលដែលបានបញ្ចប់ដោយបក្សកុម្មុយនិស្តចិនគ្រប់គ្រងដីគោក។ កោះតៃវ៉ាន់មិនដែលក្លាយជាផ្នែកមួយនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនទេ ប៉ុន្តែក្រុងប៉េកាំងនិយាយថា ខ្លួនត្រូវតែបង្រួបបង្រួមកោះនេះជាមួយនឹងចិនដីគោក ទោះបីដោយបង្ខំក៏ដោយ បើសិនជាចាំបាច់។
អត្ថបទគួរអាន
លោក បុលតុន ដែលធ្លាប់ជាទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិប្រកាន់តឹងរបស់អតីតប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានចាប់ផ្តើមដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់កាលពីថ្ងៃពុធ។ ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីសារៈសំខាន់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់កោះនេះ ក្នុងន័យថាវាជាបញ្ហាមួយក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅឆ្នាំក្រោយ ស្របពេលដែលមានភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំងរវាងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននិងក្រុងប៉េកាំង។
ទោះយ៉ាងណា លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា បញ្ជីលក់សព្វាវុធសហរដ្ឋអាមេរិកទៅឲ្យតៃវ៉ាន់ត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថាមានចំនួន ១៩ ពាន់លានដុល្លារ ដែលមិនទាន់ទូទាត់រួច ហើយថា បញ្ជីនោះត្រូវតែជម្រះឱ្យហើយ។ លោក បុលថុន បានពន្យល់ថា៖ «មូលហេតុមួយគឺជាបញ្ហារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ មូលដ្ឋានឧស្សាហកម្មការពារជាតិរបស់យើងមិនរឹងមាំដូចពីមុនទេ។ យើងត្រូវតែកែលម្អវា សម្រាប់ជាប្រយោជន៍សកល ប៉ុន្តែជាពិសេសសម្រាប់កោះតៃវ៉ាន់តែម្តង។»
កាលពីថ្ងៃសុក្រ ក្រសួងការពារជាតិតៃវ៉ាន់បាននិយាយថា យោធារបស់ប្រទេសចិនបានបញ្ជាឱ្យយន្តហោះចម្បាំងចំនួន ៣៨ គ្រឿង និងយន្តហោះចម្បាំងផ្សេងទៀត ហោះហើរនៅជិតកោះតៃវ៉ាន់។ នោះគឺជាការបង្ហាញការហោះហើរដ៏ធំបំផុតចាប់តាំងពីសមយុទ្ធយោធាដ៏ធំកាលពីពេលកន្លងទៅ បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំកោះតៃវ៉ាន់លោកស្រី សៃ អ៊ីនវេន បានជួបជាមួយប្រធានសភាអាមេរិកលោក ខេវីន ម៉ាកខាធី នៅថ្ងៃទី ៥ ខែមេសា។
លោក ចន បុលតុន មានកម្មវិធីចូលរួមពិធីជប់លៀងមួយនៅថ្ងៃចន្ទដែលរៀបចំដោយសមាគម ហ្វ័រម៉ូសាន (Formosan) សម្រាប់កិច្ចការសាធារណៈ ដែលជាអង្គការគាំទ្រឯករាជ្យ ដែលមានទីស្នាក់ការនៅទីក្រុងវ៉ាសស៊ីតោន។ លោកស្រី សៃ អ៊ីនវេន នឹងចូលរួមកម្មវិធីនោះដែរ៕
