លោក ប្លេស គីលៀន នាយកប្រតិបត្តិសភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប ប្រចាំកម្ពុជា បានលើកឡើងថា កន្លងមក ខាងអ្នកជំនួញធំៗនៅកម្ពុជា និងសភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបផងដែរ បានធ្វើលិខិតផ្ញើជូនទៅកាន់សភាពអឺរ៉ុបរួចរាល់អស់ហើយ ដែលរៀបរាប់ ពីផលប៉ះពាល់ធំៗដល់វិស័យឯកជន ការនាំចេញរបស់កម្ពុជា ក៏ដូចជាកម្មករកម្មការនីក្នុងវិស័យកាត់ដេរផងដែរ ប្រសិនបើ EBA ត្រូវបានដកមែន។
លោក ប្លេស គីលៀន បានឲ្យដឹងថា នាពេលកន្លងមកខាងវិស័យឯកជនកម្ពុជា ក៏ដូចជាតំណាង វិនិយោគិនបរទេសជាច្រើនប្រទេសផ្សេងទៀត ដែលបានរកស៊ីនៅកម្ពុជា បានផ្ញើលិខិតជាច្រើនលើករួចមកហើយ ទៅឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីបង្ហាញពីគោលជំហរ និងផលប៉ះពាល់នានា ប្រសិនបើសភាពអឺរ៉ុបពិតជាសម្រេចព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ។ លោកប្លេសថា នៅសប្ដាហ៍នេះ ដល់ពេលវេលា ដែលខាងសហភាពអឺរ៉ុប ត្រូវសម្រេចចិត្តហើយ ដោយសហភាពអឺរ៉ុបអាចនឹងចេញសេចក្ដីសម្រេចមួយ អំពីការបើកនីតិវិធី ឆ្ពោះទៅរកការសិក្សាថា ដក ឬមិនដក EBA ពីកម្ពុជា។
តាមលោក ប្លេស ប្រសិនបើមានការបើកនិតីវិធីសិក្សាពីដំណើរការដក ឬមិនដក EBA ពីកម្ពុជាមែននោះ វានឹងអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ ប៉ះពាល់ ត្រង់ថា អ្នកដែលចង់ពង្រីកការវិនិយោគបន្ថែមនឹងផ្អាកការពង្រីកអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន ខណៈដែលវិនិយោគិនថ្មីៗ ដែលចង់មកបណ្ដាក់ទុនរកស៊ីនៅកម្ពុជា ក៏នឹងនៅរារែកចិត្តដែរ ដោយសារតែស្ថានការណ៍ហាក់មានភាពស្រពិចស្រពិល។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ខាងវិស័យឯកជនកម្ពុជា និងសភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប និងតំណាងវិនិយោគិនបរទេសនៃប្រទេសផ្សេងទៀតៗ គឺមិនចង់ឃើញសហភាពអឺរ៉ុប បើកនិតីវិធី ឆ្ពោះទៅរកការសិក្សាថា ដក ឬមិនដក EBA ពីកម្ពុជានោះឡើយ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់ពីលោក ប្លេស គីលៀន។
យ៉ាងណាក៏ដោយចុះ បើតាមការបញ្ជាក់ ពីនាយកប្រតិបត្តិសភាពពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជារូបនេះ ដ្បិតតែ បញ្ហា EBA ត្រូវបានរងនូវភាពរង្គោះរង្គើមួយរយៈនេះ ក៏ដោយ ប៉ុន្ដែ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅអឺរ៉ុប ក៏ដូចជាវិនិយោគពីក្រៅប្រទេសមកកម្ពុជា គឺមិនមានទាន់មានឃើញសញ្ញាប្រែប្រួលអវិជ្ជមានអ្វីឡើយ។
បើតាមប្រសាសន៍របស់ឯកឧត្តម GEORG EDGAR ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប ប្រចាំកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ប្រសិនបើមាននីតិវិធីសិក្សាពីដំណើរការឆ្ពោះទៅរកការដក EBA ពីកម្ពុជាមែននោះ គេត្រូវការពេលវេលាយូរទៀត ដើម្បីសម្រេចដក ឬមិនដកជាផ្លូវការ ដែលយ៉ាងហោចណាស់ក៏ប្រើពេល ១ឆ្នាំទៀតដែរ។
តាមការសង្កេតពីសភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក៏មិនបាននៅស្ងៀមនោះដែរ ជុំវិញរឿងរង្គោះរង្គើរ EBA នេះ ពោលគឺ រាជរដ្ឋាភិបាលខិតខំដុតដៃដុតជើងសម្បើមណាស់ ក្នុងការបញ្ជៀសនូវផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ប្រសិនបើមានការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ ពិសេស គឺខិតខំធ្វើយ៉ាងណា បង្កើននូវភាពប្រកួតប្រជែងរបស់កម្ពុជា សម្រាប់ទាក់ទាញការវិនិយោគបបន្ថែម។ តួយ៉ាង ថ្មីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចលុបចោលស្ថាប័ន កាំសាប និងដកកាំកុងត្រូលចេញពីមាត់ច្រកព្រំដែនជាដើម ដែលទាំងអស់នេះ ធ្វើឲ្យតម្លៃដឹកជញ្ជូនទំនិញ កាន់តែមានចុះថោកជាងមុន។
ទោះយ៉ាងណា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឯកឧត្តម វង្សី វិស្សុត រដ្ឋលេខាធិកាក្រសួង សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ធ្លាប់បានលើកឡើងថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ នឹងមិនស្ថិតនៅជាមួយកម្ពុជា បានយូរអង្វែងទេ ព្រោះវាមានតែសម្រាប់ប្រទេសមានការអភិវឌ្ឍតិចតួចប៉ុណ្ណោះ បើកាលណាកម្ពុជាឡើងផុតតំណែងនេះ គឺផុតនឹងទទួលបានការអនុគ្រោះនេះហើយ។
ឯកឧត្តមថា ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ កម្ពុជាត្រូវពង្រឹងឯករាជ្យភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួន ជាជាងការរស់ដោយការពឹងតែលើការអនុគ្រោះពន្ធពីបរទស។ ឯកឧត្តម គូសបញ្ជាក់ទៀត បើអត់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ កម្ពុជាក៏មិនស្លាប់នោះដែរ គ្រាន់តែអាចបាត់បង់នូវតម្លៃបន្ថែមនៃការនាំចេញខ្លះប៉ុណ្ណោះ។
ឯកឧត្តម វង្ស៊ី វិស្សុត បានបញ្ជាក់ទៀតថា បើសិនសភាពអឺរ៉ុបបន្តអនុគ្រោះ កម្ពុជារឹតតែចំណេញ តែបើគេដកចេញ ក៏យើងនៅតែចំណេញ គ្រាន់តែចំណេញតិចជាងមុនប៉ុណ្ណោះ។
គួរជម្រាបថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ គឺបានផ្ដល់នូវអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនសម្រាប់ការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា តាមរយៈការនាំចេញ ផលិតផលកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង កង់ និងអង្ករ ទៅកាន់ទីផ្សារអឺរ៉ុបជាដើម។
នាពេលថ្មីៗនេះដែរ អង្ករកម្ពុជា ក៏ទើបតែត្រូវបានសហភាពអឺរ៉ុប សម្រេចដកហូតពន្ធរយៈពេល៣ឆ្នាំផងដែរ។
របាយការណ៍ពីធនាគារជាតិ បានបង្ហាញថា នៅឆ្នាំ២០១៨ កន្លងទៅ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជា សម្រេចបានជាង ១៣.៥០០ លានដុល្លារអាមេរិក ដែលមានកំណើន ២១% ធៀបនឹងឆ្នាំ២០១៧។ ក្នុងនោះ កម្ពុជា បាននាំចេញផលិតផលភាគច្រើនបំផុត គឺសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង ដែលមានតម្លៃជាទឹកប្រាក់ប្រមាណ ១០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ផលិតផលកសិកម្មមានប្រមាណ ៦៣០លានដុល្លារអាមេរិក និងផលិតផលផ្សេងៗទៀត មានជិត ៣ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
របាយការណ៍ដដែល បានឲ្យដឹងទៀតថា សហភាពអឺរ៉ុប នៅតែជាចំណែកទីផ្សារធំ សម្រាប់ការនាំចេញរបស់កម្ពុជា ពោលគឺមាន ២៩% នៃចំណែកទីផ្សារនាំចេញសរុប ខណៈអាមេរិកមាន ២៤% អង់គ្លេសមាន ៩% និងជប៉ុន មាន៨%។ រីឯប្រទេសដែលនាំចូលមកកម្ពុជា ឃើញថា ចិនឈរលំដាប់មុខគេមានជិត៣០% នៃការនាំចូលសរុប ថៃ មានជាង ១៥% វៀតណាម មានជិត១២% និងជប៉ុនមាន ៤%៕